ارزش زیاد مهندسی معکوس پهپاد RQ-170 برای ایران
در روزهای اخیر و پس از اینکه هواپیمای جاسوسی RQ-170 ایالات متحده در اختیار جمهوری اسلامی ایران قرار گرفت حرف و حدیث های فراوانی پیرامون این غنیمت ارزشمند به گوش می رسد. در این میان جنگ رسانه ای میان دو کشور در مورد توانایی یا عدم توانایی ایران برای مهندسی معکوس این پرنده همچنان ادامه دارد.
اگر بخواهیم ارزش غنیمت های جنگی را در طول تاریخ بررسی کنیم بدون تردید هواپیماها در زمره ارزشمندترین غنایم جنگی به شمار می آیند. اولین نمونه گرفتن یک هواپیما در جریان جنگ به جنگ جهانی اول در سال 1916 بر می گردد جاییکه هواپیمای ارتش متحدین در پشت جبهه متفقین سقوط نمود و آنها تنها طی چند ساعت موتور و تجهیزات آن را جداسازی کرده و از آن استفاده نمودند. در آن زمان هنوز پیشرفت علم آنقدر حاصل نشده بود که بتوان از روش مهندسی معکوس برای ساخت و دسترسی به تکنولوژیِ آن هواپیما استفاده نمود اما پس از جنگ جهانی دوم با رشد تکنولوژی استفاده از غنایم جنگی نوعی تازه به خود گرفت. شاید به جرأت بتوان روس ها را یکی از متخصصین بزرگ در زمینه مهندسی معکوس هواپیماها دانست. در جریان جنگ جهانی دوم سه فروند هواپیمای بمب افکن B-29 ایالات متحده در خاک روسیه و در شهر ولادیووستوک فرود آمدند و به علت خرابی های زیاد قادر به برگشت به آشیانه نبودند. در آن زمان به دستور استالین شرکت توپولوف مامور مهندسی معکوس این هواپیماها شد. این شرکت با مهندسی معکوس این پرنده موفق به ساخت آن شد و آن را Tu-4 نامگذاری نمودند. نکته جالب در مورد این غنیمت جنگی این بود که روس ها با الهام گرفتن از آن بعدها هواپیماهای متعددی را توسعه دادند که مشهورترین آنها Tu-95 (ملقب به خرس) است. این پرنده در دوران جنگ سرد یکی از ارزشمندترین پرنده های ناتو در برخورد با نیروهای آمریکایی به شمار می آمد و هنوز پس از گذشت سال ها این هواپیما یکی از قدرتمندترین هواپیماها با موتور توربوپراپ به حساب می آید. نمونه هایی از این قسم در جریان جنگ جهانی دوم و جنگ سرد به وفور وجود دارد.
تصویری از هواپیمای Tu-4
تصویری از هواپیمای Tu-95
در روزهای اخیر و پس از اینکه هواپیمای جاسوسی RQ-170 ایالات متحده در اختیار جمهوری اسلامی ایران قرار گرفت حرف و حدیث های فراوانی پیرامون این غنیمت ارزشمند به گوش می رسد. جمهوری اسلامی ایران تاکید کرده است که قصد دارد این پرنده پیشرفته را مهندسی معکوس نماید. در مقابل ایالات متحده مدعی است که ایران نمی تواند به فناوری این پرنده دست یابد. ادعایی که بدون توجه به پیشرفت های علمی ایران بیان شده و استدلالی را در پی ندارد. در این شرایط اگر بخواهیم بدانیم که آیا کشورمان قادر به مهندسی معکوس RQ-170 خواهد بود یا خیر می بایست تعریف دقیقی از مهندسی معکوس ارائه نماییم. مهندسی معکوس یکی از روش های دسترسی به دانش فنی است. لازمه اجرای این روش وجود نمونه هایی از محصول است که مبنای کار تحقیقات قرار می گیرد. در این روش محققین و مهندسان به برون فکنی اطلاعات فنی از طریق تجزیه محصول متوسل می شوند که اصطلاحا کشف دانش فنی نام دارد. در این فرآیند کارشناسان مربوطه مشخصات هدف و شرایط طراحی محصول را در نظر گرفته و سعی در ساخت و تولید محصول طبق استانداردهای رایج خود دارند و نقاط مجهول و ناشناخته مسأله را نیز با درایت و بررسی های کارشناسی و تحقیقاتی پوشش می دهند بدون اینکه از ابتدا درگیر جزئیات فنی و طراحی محصول شده باشند. شاید بتوان مهندسی معکوس را کپی سازی آگاهانه دانست، روشی که پس از جنگ جهانی دوم بسیاری از کشورهای آسیای شرقی مانند ژاپن با آن به کشورهای صنعتی تبدیل شدند. آنچه مشخص است نمونه محصول یعنی همان هواپیمای RQ-170 و امکان ساخت و مونتاژ محصول در کشور وجود دارد. نکته قابل تامل در این میان این است که آیا محققین کشورمان قادر خواهند بود به نقاط مجهول و مبهم طراحی این پرنده دست یابند یا خیر؟ برای پاسخ به این سوال می بایست نمونه هایی از مهندسی معکوس که تا کنون در کشورمان انجام شده را مورد مطالعه قرار داد. در زمینه موشکی یکی از نمونه های پیشرفت در کشور ساخت موشک فاطر است. این موشک در واقع به نوعی مهندسی معکوس شده موشک AIM-9p2 می باشد. موتور و بدنه فاطر دقیقا مشابه AIM-9p2 می باشد اما این موشک از نظر الکترونیک پروازی تغییرات مهمی را به خود دیده است. پیشرفت های کشور در زمینه اویونیک و الکترونیک این موشک کاملا ریشه بومی دارد و حاصل تلاش مهندسین داخلی می باشد.
موشک فاطر ساخت جمهوری اسلامی ایرانیکی دیگر از پروژه های مهمی که مهندسی معکوس بر روی آن انجام شده ساخت موشک فونیکس AIM-54 می باشد. این موشک که تعداد 270 فروند از آن پیش از انقلاب اسلامی خریداری شده یکی از ابزارهای پرقدرت ایران در جنگ با عراق بود. به گزارش گروه هوافضای هیتنا، خبرها حاکی از آن است که در مهندسی معکوس این موشک گام های مثبتی برداشته شده و پیشرفت های چشمگیری حاصل شده و از سال 2005 این موشک علیرغم مشکلات فراوان تولید شده و آماده انجام ماموریت می باشد. این موفقیت ها در شرایطی در کشور صورت گرفته که تحریم ها فشارهای زیادی را از نظر طراحی به مهندسین وارد نموده ولی مانع پیشرفت کشور در این زمینه نشده است. ساخت پردازنده های دیجیتالی، خنک کننده ها، رادارها و چندین نمونه دیگر تنها بخشی از پیشرفت های هوایی کشور می باشد. این پیشرفت ها گویای این مطلب است که مهندسی معکوس RQ-170 نیز دور از دسترس مهندسین ایرانی نمی باشد و RQ-170 آزمونی است که سنگ محک مناسبی برای سنجش پیشرفت علمی کشور خواهد بود. آنچه مسلم است تمام پتانسیل علمی کشور برای مهندسی معکوس این پرنده پیشرفته بسیج خواهد شد و ساخت آن برای مهندسین داخلی دور از ذهن نمی باشد. امکانی که خود آمریکایی ها را نیز به تکاپو واداشته و خبر می رسد که چندین مرتبه درخواست خود را برای باز پس گرفتن این پرنده اعلام کرده اند که این درخواست با پاسخ مسئولین کشور همراه بوده است.
منبع : hitna
به نام خدا